Chánh Nghiệp là gì

Chánh nghiệp là những hành động, việc làm chân chánh. Bởi nghiệp con người gây tạo có thiện có ác(chánh, tà). Nghiệp thiện ác được sanh ra từ Tam nghiệp, tức là: Thân nghiệp, khẩu nghiệp và ý nghiệp. Ở đây, chúng ta chỉ bàn về chánh nghiệp của thân. Do khẩu nghiệp thuộc phần chánh ngữ và ý nghiệp thuộc phần chánh niệm.

Như thế Chánh nghiệp được hiểu là các hành động và việc làm của ta tạo ra thiện nghiệp. Thiện nghiệp này giúp ta được hưởng phước báo, trong hiện tại và vị lai. Còn ngược lại nếu các hành động của ta tạo ra ác nghiệp, ta sẽ chịu quả báo tương xứng. Chánh nghiệp của thân được gói gọn trong 4 giới thuộc ngũ trọng giới cơ bản của Phật tử, đó là:

• Không sát sanh.
• Không trộm cướp.
• Không tà dâm.
• Không dùng rượu hay các chất gây nghiện khác.

Bốn trong số năm giới căn bản này đã được thực hành nghĩa là bạn đang sống trong Chánh nghiệp. Việc thực hành chánh nghiệp, một cách đơn giản nhất, được hiểu là bạn phát triển đạo đức và nhân cách.

• Ngũ trược ác thế là gì
• Các cảnh giới trên bước đường học Phật.
• Thập thiện nghiệp là gì.
• 10 Chuyện tâm linh có thật.
• Hội Long Hoa là gì.
• Sự thật về hạn Tam tai.
• 10 Điều quan trọng Phật tử tại gia cần biết.

Chánh nghiệp và Ngũ giới

Ở giai đoạn đầu của việc phát triển đạo đức, chúng ta cần đến bốn giới này. Như một đứa trẻ cần được cha mẹ nhắc nhở với những lời răn dạy như là “Đừng sờ vào lửa nóng.” Khi lớn lên, đứa trẻ nhận ra rằng lời cha mẹ dạy là để tránh cho mình khỏi bị nguy hiểm. Tương tự, khi chúng ta đã hoàn thiện sự hiểu biết về hành động đạo đức, chánh nghiệp sẽ tự động dẫn dắt cuộc đời ta sống trong an lành. 

Chánh Nghiệp của thân bao gồm việc không giết hại, không trộm cắp, và không tà dâm. Mặc dầu chúng ta dùng các thuật ngữ tương tự trong ngũ giới và trong định nghĩa về Chánh Nghiệp trong Bát Chánh Đạo, nhưng ý nghĩa của chúng hơi khác nhau. Trong ngũ giới, ý nghĩa của các giới này rất đơn giản và rõ ràng: Chỉ là đừng làm ba việc này. Giết hại, trộm cắp và tà dâm là ba hành động tồi tệ nhất mà ta có thể phạm phải, và nếu phạm các giới này, ta sẽ không thể có được sự bình an. Vì thế, chúng ta lập thệ nguyện mạnh mẽ, vững vàng và tuân giữ chúng một cách triệt để.

Chánh nghiệp trong Bát chánh đạo

Nói đến Chánh Nghiệp trong Bát Chánh Đạo, ý nghĩa của việc tránh giết hại, trộm cắp, và tà dâm, không đơn thuần là giữ giới. Ta cần hiểu rộng hơn là các hành động đạo đức cao cả. Bởi bất cứ hành động nào gây tổn hại cho người khác, như là: Đập phá nhà cửa, gây hỏa hoạn, hăm doạ bằng vũ khí…Dù không có ai thiệt mạng nhưng vẫn là ác nghiệp.

Ngoài ra còn có các hành động đạo đức ở mức độ vi tế hơn. Thí dụ giới không sát sanh sẽ đạt đến ý nghĩa cao đẹp nhất khi ta phát triển được tâm Từ bi: Sống với lòng luôn mong ước mọi điều tốt lành cho những chúng sinh khác.

Chúng ta thực hành Chánh Nghiệp để tránh những hành động tàn nhẫn, ác độc. Bởi vì ta thấy được hậu quả của những hành động như thế: Chúng sẽ mang sự bất hạnh khôn lường đến cho ta và cho mọi người quanh ta, ở hiện tại cũng như tương lai.

Chúng ta thực hành Chánh Nghiệp vì muốn cuộc sống của mình có ích và hòa hợp. Do đó ta được tâm thanh tịnh, an lạc, không bị phiền não vì hối hận, ăn năn.

Vì sao chúng ta cần thực hành chánh nghiệp

Nhiều người nghĩ rằng chánh nghiệp không dành cho người trẻ tuổi. Họ nói: “Hiện tại tôi có quyền được hưởng thụ và làm bất cứ điều gì tôi muốn. Khi lớn tuổi hơn tôi sẽ tu sửa lại.”

Tiếc thay, khi bạn biết tu sửa và thực hành chánh nghiệp thì bạn đã già rồi. Và bởi suốt cuộc đời bạn chỉ tạo ác nghiệp nên tuổi già của bạn gắn liền với: Tật bệnh, ốm đau, lú lẫn, gia phong hỗn loạn… Và cũng bởi bạn chẳng tạo nghiệp thiện nên phước của bạn bị đốt sạch vào tham sân si. Hết phước rồi thì tuổi thọ giảm, oan gia trái chủ vây quanh đòi nợ. Sống còn khó huống nữa là thực hành chánh nghiệp đó ư?

Rất nhiều người ngụy biện: “Các quy luật đạo đức này có ích lợi gì cho tôi? Cuộc đời tôi như thế này cũng tốt đẹp rồi.”

Vâng! Nếu đó là thái độ của bạn, thì tốt nhất là bạn cần xét lại tư duy đó một cách kỹ lưỡng. Bởi nếu cuộc đời bạn tốt đẹp, thì tại sao bạn phải nói dối, ăn cắp, rượu chè, hay giết hại?

Việc tạo ác nghiệp thường trở thành một thói quen khó bỏ. Khi bạn đã gieo ác nghiệp ắt sẽ phải chịu quả báo và không bạn vô phương trốn chạy nhân quả. Hãy nhớ rằng chúng ta thực hành chánh nghiệp là để cho mình được hạnh phúc, chứ không phải cho ai khác.

Chánh nghiệp và nhân quả

Để dễ hiểu nhất cho người sơ cơ, Tuệ Tâm chép những câu chuyện về nhân quả vào đây. Nguyện người hữu duyên đọc được hiểu rằng: Bạn thực hành chánh nghiệp sẽ được hưởng phước báo, còn ngược lại quả báo luôn vô cùng kinh khủng! Xin hãy tự thương xót lấy mình mà tu sửa thân tâm. Ta cứ nghĩ cuộc đời dài lắm, nhưng chẳng phải thế đâu. Cuộc đời ngắn như hơi thở. Một hơi hít vào chẳng thở ra, một hơi thở ra không hít vào, là hết một kiếp người. Khi ta tỉnh dậy có khi đã nằm trong thai lừa, bụng ngựa; Hoặc chịu khổ hình nơi Địa ngục, hoặc lại nằm trên đĩa cho người ăn…

Tuệ Tâm chỉ đưa các chuyện về Sát sanh, trộm cắp và tà dâm. Bởi riêng về ác nghiệp gây ra bởi rượu chè và các chất gây nghiện thì ai cũng biết rồi, không đưa thêm vào nữa.

Chánh nghiệp và phước báo Không sát sanh cứu mạng vật

Theo An sĩ Toàn thư: Đời nhà Tống, có hai anh em là Tống Giao, Tống Kỳ. Một hôm đang cùng ngồi đọc sách, có vị tăng nhìn thấy, xem tướng mạo rồi nói: “Người em sẽ chiếm bảng khôi nguyên, người anh cũng sẽ đỗ cao.”

Mùa xuân năm sau, vị tăng ấy gặp lại, vui mừng nói với người anh là Tống Giao rằng: “Con hẳn đã từng cứu sống được trăm vạn sinh mạng!” Tống Giao bật cười nói: “Con là học trò nghèo khổ, có sức đâu làm được việc như thế!” Vị tăng nói: “Không nhất thiết phải là việc cứu người. Dẫu muôn loài trùng bọ có sự sống đều kể là sinh mạng.” Tống Giao nói: “Có một tổ kiến bị mưa lớn tràn ngập. Con lấy cành trúc làm cầu cứu sống đàn kiến. Có lẽ là việc ấy chăng?”

Vị tăng nói: “Quả đúng vậy rồi. Do chuyện này mà năm nay em con tuy vẫn chiếm khôi nguyên, nhưng cuối cùng rồi con không thể kém nó.”

Đến kỳ công bố kết quả thi, quả nhiên Tống Kỳ đỗ trạng nguyên. Triều đình lập biểu chương trình lên Thái hậu. Thái hậu xem qua, cho rằng em không thể đặt trên anh. Bà liền phóng bút sửa bài Tống Giao thành đệ nhất, còn Tống Kỳ thì từ đệ nhất (一) thêm vào một nét thành đệ thập (十). Khi ấy mới biết lời vị tăng đã nói quả nhiên không sai.

Chánh nghiệp: Quả báo trộm tiền bị đọa làm thân Lợn

Theo An sĩ Toàn thư: Vào đời nhà Tùy, trong khoảng niên hiệu Đại Nghiệp năm thứ 8. Tại huyện Nghi Châu, tỉnh Quảng Tây. Có người tên Hoàng Phủ Thiên, lấy trộm 60 đồng tiền của mẹ. Người mẹ mất tiền không tìm thấy. Bà truy xét tra hỏi khiến cho tất cả người trong nhà đều phải chịu đòn roi.

Qua năm sau, Phủ Thiên chết, lại thác sinh thành một con lợn trong nhà. Lợn lớn lên rồi, người nhà liền bán cho ông xã trưởng ở một thôn xa, được sáu trăm đồng tiền. Đêm đó, người vợ của Phủ Thiên vừa ngủ thiếp đi thì mộng thấy một con lợn nói rằng:

“Tôi là chồng cô trước đây, vì lấy trộm sáu mươi đồng tiền của mẹ nên khiến cho cả nhà đều bị đòn roi. Do tội ấy phải sinh làm thân lợn, nay lại bị đem bán đi. Mong cô hãy mau mau chuộc tôi về, nếu để chậm ắt là tôi sẽ bị người giết thịt.”

Người vợ giật mình tỉnh dậy, trong lòng hoàn toàn không tin. Nhưng khi thiếp ngủ lại thì cũng mơ thấy như vậy nữa, lại còn nghe lợn hối thúc khẩn thiết hơn. Khi tỉnh dậy suy nghĩ rằng tình hình đã gấp rút lắm, liền lập tức mặc áo vào, sang gõ cửa phòng mẹ chồng. Hóa ra bà mẹ Phủ Thiên cũng đã thức giấc từ lâu. Bà cũng nằm mộng thấy giống hệt như cô.

*

Khi ấy đã quá nửa đêm, mà nhà ông xã trưởng mua lợn cách đó đến ba mươi dặm. Bà mẹ sợ không chuộc được lợn, liền lấy ra 1.200 quan tiền, sai người con cả cùng đi với đứa con trai của Phủ Thiên sang chuộc. Nào ngờ lễ tế của làng đã sắp xếp đâu vào đó. Ông xã trưởng nhất quyết cự tuyệt không cho chuộc lợn.

Nhân lúc còn đêm tối, gia đình Phủ Thiên liền nhờ một đám hung đồ có thế lực đến ép buộc xã trưởng phải cho chuộc lại. Xã trưởng bất đắc dĩ không dám chống cự, đành thả lợn ra. Trên đường về, khi đi ngang qua một bãi đất hoang rộng lớn, người anh cả liền nói với lợn: “Nếu đúng là em ta thì hãy đi lên trước.” Lợn lập tức chạy lên phía trước, theo đúng đường về nhà.

Sau đó, xóm giềng biết chuyện đều cười chê, đàm tiếu. Con cái của Phủ Thiên lấy làm xấu hổ lắm, suy nghĩ rồi bàn với nhau:

“Nếu để cha ta thế này, ắt con gái trong nhà chẳng ai nhìn đến. Trước đây cha ta rất thân với nhà họ Từ, có thể mang gửi nhờ bên ấy, chúng ta định kỳ chu cấp thức ăn là được.”

Lợn nghe qua những lời ấy, nước mắt chảy ra ràn rụa, liền vẫy đuôi rồi tự đi đến nhà họ Từ, cách đó bốn mươi dặm. Đến niên hiệu Đại Nghiệp thứ 11 lợn chết ở nhà họ Từ.

Chánh nghiệp: Quả báo của tà dâm

Theo Thọ Khang Bảo giám: Trong niên hiệu Chánh Đức đời Minh, Phù tú tài ở Tứ Minh sau khi đã chết, báo mộng cho con:

“Khi còn sống, ta đã phạm luật cấm về gian dâm. Ngày mai sẽ đầu thai làm con chó trong nhà Tạ ngũ lang ở phía Nam thành, hãy mau gấp làm chuyện lành, sám hối cho ta”.

Nói xong, một con quỷ buộc cổ lôi đi. Một quỷ tốt khác lấy tấm da trắng phủ lên đầu ông ta. Ông ta khóc lóc bi thương, tập tễnh ra đi. Đứa con kinh hãi tỉnh mộng. Ngày hôm sau, nhà họ Tạ quả nhiên có một con chó được sanh ra, toàn thân trắng muốt. Đứa con xin đổi lấy đem về nhà, vì cha rộng làm các việc lành. Năm sáu năm sau, chó bỏ ăn mà chết. Hơn tháng sau, đứa a hoàn bé trong nhà, bỗng ngồi giữa nhà, nói to, giống như dáng vẻ của Phù tú tài, gọi người nhà đến bảo:

*

“Ta thật sự chưa từng phạm dâm. Do lúc mười tám tuổi, đi qua phòng chị dâu. Chị dâu vừa mới rửa sạch trang điểm, làm rớt cái nhẫn xuống đất, sai ta nhặt lên. Do vậy, ta hứng tình. Về sau, chị dâu lại thường cùng ta cười nói, suýt nữa phá sạch lễ nghĩa!

Rốt cuộc chị dâu bị bệnh chết, ta cảm thấy tinh thần rối loạn. Năm sau cũng chết. Sau khi chết, có quỷ trói dẫn đến dưới sân một tòa quan phủ, hai tay chống xuống đất, đã thành hình dạng chó. Nay nhờ ngươi làm việc thiện có công nên giúp sám trừ sạch nỗi oan nghiệt trước kia. Ta sẽ sanh làm con thứ năm trong nhà thầy lang họ Triệu ở Sơn Đông. Ta trở về nhà từ biệt”.

Nói xong, đứa tiểu a hoàn ngã lăn ra đất, tỉnh lại.

(Chánh nghiệp là gì)

Tuệ Tâm 2021.