Chánh mạng là gì - Cần hiểu đúng về Chánh mạng trong Bát chánh đạo!

Chánh mạng là nghề nghiệp chân chánh để nuôi sống bản thân, gia đình và làm lợi ích cho xã hội. Đức Phật dạy rằng: “Bất cứ công việc hoặc nghề nghiệp nào cũng có thể được coi là chánh mạng, nếu nó không mang lại tác hại cho bản thân người làm công việc đó và không gây hại cho bất cứ chúng sanh nào khác”

03 Nguyên tắc nền tảng để nhận biết Chánh mạng

Chúng ta không thể liệt kê ra một danh sách đầy đủ những nghề nghiệp được coi là Chánh Mạng. Vì thế khi quyết định làm một công việc nào, ta có thể căn cứ trên ba nguyên tắc trọng yếu như sau:

Nền tảng của chánh mạng: 1. Công việc đó có chánh đáng hay không?

Việc không đúng với chánh mạng là những việc bạn có thể dễ dàng quan sát thấy như sau:

Công việc mình làm có hại cho người hay không? Nó có liên quan đến việc sản xuất, mua bán, quảng cáo các loại vũ khí không? Nó có liên quan đến chất độc hay chất gây nghiện không? Nó có gây tai hại hay giết sinh vật không? Bởi những nghề nghiệp liên này rõ ràng không phải là Chánh Mạng.

Có nhiều nghề nghiệp rõ ràng rơi vào loại này. Thí dụ, việc nghiên cứu, phát triển những vũ khí hóa học, hạt nhân; Sản xuất hay buôn bán thuốc trừ sâu; Thiết lập những hệ thống mạng hướng dẫn việc phóng tên lửa; Hoặc bóc lột lao động rẻ tiền; Hoặc việc làm liên quan đến khiêu dâm đồi trụy; Hoặc viết lách cho những tờ báo rẻ tiền làm hại đến danh dự của người khác..

Lời dạy của Đức Phật về chánh mạng cũng có thể áp dụng rộng rãi hơn để bao gồm những nghề không truyền thống, như: Kiếm sống từ những trò chơi thể thao bạo lực khiến người ta bị thương tổn; Làm chủ hay làm việc ở những casino hay những chỗ cờ bạc cũng thế. Giống như rượu, cờ bạc cũng khiến người ta nghiện ngập. Nó xuất phát từ lòng tham, thường dẫn đến việc phạm tội hay làm tổn hại người vô tội.

*

Những hoạt động tội phạm dưới bất cứ hình thức nào cũng là một cách kiếm sống sai trái. Ngay kể cả việc đầu cơ, những loại giao dịch bất hợp pháp, lừa đảo, gian dối… Nghề nghiệp gây nguy hiểm cho sức khỏe của bản thân cũng không phải là chánh mạng.

Tóm lại, ta có thể sử dụng quy luật chung sau đây: Nếu sự tách biệt giữa công việc ta làm và những nguy cơ mà nó có thể xảy ra cho người khác càng lớn, thì nó càng khó có thể là một công việc không phù hợp với Chánh mạng.

Nền tảng của chánh mạng: 2. Công việc đừng phạm năm giới?

Nếu một nghề nghiệp đã qua được bước 1. Ta cần xem công việc của mình có phạm năm giới cơ bản hay không? Theo đó thì cần lựa chọn:

Công việc không liên quan đến sát sanh.
Công việc không liên quan đến trộm cắp.
Công việc không liên quan đến tà dâm.
Công việc không liên quan đến nói dối.
Công việc không liên quan đến uống rượu.

Xin chép vào đây đôi câu chuyện báo ứng để bạn đọc biết mà răn mình. Hãy cố gắng sống đúng chánh mạng, bởi đời nay nhân quả hiện tiền, quả báo đến rất nhanh.

Chủ quán Vịt quay chịu báo ứng

Tại đại lộ Tung Sơn của thành phố Đài Bắc phồn hoa. Có một tiệm vịt quay nổi danh khắp xa gần tên là “Quán ngon cao cấp”, làm ăn rất phát đạt, khách ra vào tấp nập, cửa tiệm rộng lớn, thiết kế sang trọng, nhân viên nam nữ phục vụ trong quán đều trẻ trung, mặc toàn tây âu trăng. Bếp trưởng dội nón trắng tinh, tay luôn đeo găng, chứng tỏ mình cực kỳ vệ sinh sạch sẽ.

Nhân viên trong quán từ khuya đến tối bận rộn như con quay để tiếp đãi, bưng bê phục vụ thực khách. Còn vị chủ quán họ Thái, tuổi ngoài 50, béo tròn phục phịch, mặc tây âu, mặt mày hớn hở ngồi nơi quầy thu ngân sau máy đếm tiền, tay đeo đồng hồ vàng chói, cười toe tét, vui tới không thể khép miệng lại…

Trước cửa tiệm là quầy hàng bán lẻ, phía sau tiệm là xưởng giết mổ, lò quay nướng vịt. Bảo đảm thịt vịt luôn tươi mới thơm ngon, hấp dân thực khách ăn rồi còn muốn ghé nữa, vì vậy mà tiệm buôn ngày càng phát.

Mấy năm gần đây tiệm lập chi nhánh các nơi, chủ quán ngày càng mở rộng nghề sát sinh và bạn bè giao tế thù tạc càng nhiều. Trong đây không thể thiếu các thực khách của tửu gia, vũ trường, tiệm vàng, sòng bạc v.v… Phải nói lúc này cũng là thời kỳ ông hưởng thụ tiêu xài vô cùng mãn ý, biết thế nào là cực khoái của kiếp nhân sinh.

Làm nghề không chánh mạng, quả báo hiện tiền

Mỗi năm, khi mùa xuân đến, nhà nhà hộ hộ thảy đều cần sắm hàng tết, thân hữu đa số đều muốn biếu xén quà, thì quán cao cấp việc làm ăn càng phất, lên như thủy triều dâng. Khách quen muốn mua được vịt quay mới ra lò, phải sắp hàng chờ đợi từ 3 đến 5 tiếng. Nhân viên phục vụ tất bật tới nửa khuya, quán phải mướn thêm người phụ lâm thời, mà vẫn bận tít mù không thể nghỉ ngơi. Vì vậy mà phải tổng động viên toàn gia, cả nhà đều lao vào cuộc, bận rộn buôn buôn bán bán.

Hôm nọ, cũng giống như mọi ngày, tiệm đang buôn bán rôm rả, huyên náo ồn ào, thỉ trong khoảnh khắc, bỗng nghe có tiếng vịt rống rất to, lớn vang dội, trấn áp hết mọi tạp âm trong tiệm, vi vậy mà thu hút trọn sự chú mục của bao người. Thế nhưng, ai chứng kiến cũng đều đứng sững, đứng như bị trời trồng. Giây phút này mọi người chỉ biết kinh ngạc giương mắt ngó lão chủ quán đang nằm dài trên đất, hình trạng giống y con vịt, miệng lão không ngừng kêu lên tiếng cạp cạp, không những giống như vịt mà còn to hơn vạn bội. Mọi người đều xúm lại, vây quanh nhìn, và không ngớt bàn tán xôn xao, bỗng có một bà béo mập, hét thật lớn, nói:

– Ôi trời ơi! Lão này giết vịt quá nên bị quả báo đó! Đáng sợ quá! Tôi không dám ăn thịt vịt nữa đâu!

*

Mọi người bấy giờ mới tỉnh hồn trờ lại, không hẹn mà đồng một mục đích, xúm nhau chạy ra khỏi tiệm giống như bầy ong vỡ tổ.

Bà giám đốc phu nhân vội mời bác sĩ đến chữa trị, nhưng dù bác sĩ tài ba đến mấy, cũng không thể nào khiến ông ngừng kêu tiếng cạp cạp quái gỡ kia. ồng cứ kêu như thế suốt ba ngày ba đêm, cho đên lúc kiệt sức không còn kêu được nữa, thì hai mắt ông mở to, thất khiếu ọc máu, và ông tắt hơi trong thống khổ tận cùng.

Kể từ hôm đó tấm bảng hiệu “Quán ngon cao cấp” bị tháo dở, các chi nhánh khắp nơi cũng đóng cửa. Dòng tộc họ Thái cũng giấu luôn tung tích, không biết họ dời đi cư trú ở đâu?

Quả báo không ngờ

Sư Hải Đào kể: Tôi có một người bạn, một năm thì bị khó thở hết sáu tháng, đi bịnh viện khám, chữa chạy đông y tây y đủ hết cũng không bớt.

Có lần đang trò chuyện anh bị sặc sụa, nghẹt thở, bèn hỏi tôi:

– Có cách gì trị chăng? Chắc đây là nghiệp chướng của tôi.

Tôi bảo: – Nếu là nghiệp chướng thì cũng phải tìm cho ra nguyên nhân. Nhất định là có nguyên nhân. Anh hãy nhớ kỹ lại xem, trong đời này anh có giết qua loài vật nào không và đã giết bao nhiêu?

Anh nói:

– Có, hồi đó tôi ở quê, nhà rất nhiều chuột. Ba mẹ tôi phải bẫy chuột và bắt được rất nhiều. Biết tôi ưa nhận nước chuột nên họ giao tôi đem cả lồng chuột ra dìm xuống sông, tôi đã khiến chuột sặc sụa khống thở được và chết đuối cả… mà hễ chuột chưa chết thì tôi nhất quyết chẳng chịu lấy lồng lên…Có lẽ vì vậy mà giờ mới bị báo ứng như thế này! Anh bạn tôi hằng ngày luôn vị sặc, nghẹt thở… đến dở chết dở sống. Chư vị thấy có đáng sợ hay không?

Tôi kể ra câu chuyện này không phải đề dọa các vị, mà là muốn các vị hiểu rõ để không sát sinh. Hãy sống chánh mạng và đừng kiếm sống bằng những nghề sát sinh. Mong quý vị hãy tự bảo vệ tốt cho mình!

Nền tảng của chánh mạng: 3. Công việc không chướng ngại phát triển tâm linh

Nếu một nghề nghiệp đã không phạm vào hai điều đầu tiên vừa nêu trên, thì ta cần xét đến những khía cạnh khác có thể ảnh hưởng đến sự tiến bộ
tâm linh của ta. Nếu công việc gây ra quá nhiều phiền não, sẽ ảnh hưởng đến việc tu tập của ta. Người bình thường không tin nhân quả thì chẳng nói làm gì. Người Phật tử phải hết sức lưu tâm để ý. Câu chuyện sau đây trong báo ứng hiện đời là một điển hình:

Chơi cổ phiếu chướng ngại tu hành

Trương cư sĩ học Phật rất tinh tiến, mười mấy năm như một ngày, nghiêm trì giới luật, tụng kinh bái sám, tổ chức phóng sinh, in kinh định kỳ… Chỉ cần là việc lợi ích chúng sinh, ông đều phát tâm dốc sức làm, là một cư sĩ tu tại gia chân chính.

Mấy năm nay nhờ một bề dốc lòng bố thí, rộng trồng phúc điền, cho nên sự nghiệp kinh doanh “Đồ điện gia dụng” của cư sĩ phát hết sức thuận lợi, tích lũy được nhiều của cải, sống sung túc giàu sang.

Đầu năm nay, một người bạn đề nghị ông chơi cổ phiếu để tài sản tăng thêm. Trương cư sĩ nghe nói rất thích, nếu thông qua thị trường cổ phiếu mà kiếm được nhiều tiền, rồi dùng vào việc lợi ích chúng sinh, thế chẳng phải là nhất cử lưỡng tiện hay sao? Ông vừa khởi tâm động niệm như vậy, thì tối đó trong mộng, thần hộ pháp lập tức nhắc nhở ông: “Người tu hành không nên chơi cổ phiếu”…

*

Sau khi tỉnh dậy, câu nói thần hộ pháp cứ văng vẳng bên tai khiến Trương cư sĩ suy ngẫm mãi, sau đó ông hoát nhiên hiểu ra: “Muốn tu cho thoát ly tam giới, đã thật tu thì không nên chơi cổ phiếu! Vì cổ phiếu thường trồi lên trụt xuống, mà trong thị trường cổ phiếu có rất nhiều rủi ro (cá nhân hay thiểu số đều có tâm lý đầu cơ, khát vọng kiếm nhiều tiền trong đây)… vô tình giúp dục vọng và lòng tham không đáy của mình tăng trưởng, loại tâm tham này có thề gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự khang kiện tâm linh, nên đổi với người tu có hại hơn là lợi…

Chơi cổ phiếu tất phải quan niệm lo lắng rất nhiều, do vậy phiền não cũng phát sinh theo, lệ thuộc thị trường cổ phiếu chấn động hoặc tuột dốc, khiến tâm sinh bất an, chìm vào tính toán tiền bạc và bị vướng kẹt trong đó. Một khi tâm thường lo sợ rối rắm thì khó bảo trì định lực, khó giữ được an lạc.

Thử hỏi, người tu mà lúc nào tâm cũng chộn rộn, phải lo tính toán về tiền (ưu tư vì triều lưu cổ phiếu), bị lệ thuộc vào chuyện được-mất như thế, thi làm sao có thể “viễn ly điên đảo mộng tường, đạt đến cứu cánh niết bàn?” Tất nhiên nếu bạn đã phá hết chấp trước thì chẳng có gi để nói.

Thế nên tại đây xin chân thành cảnh tỉnh các pháp hữu: Đã là người chân chánh tu hành thì không nên chơi cổ phiếu.

Chánh mạng: Thay cho lời kết

Giải thích thêm: Duyên khởi duyên diệt, thân ta có vạn mối khổ. Vì cơm áo, ăn, ở mà hằng giờ hằng khắc đều khởi niệm tham chất chồng. Đệ tử Phật chỉ cần tịnh tài, tịnh khoản… để nuôi dưỡng sắc thân. Tiền tài không thanh tịnh chớ nên dùng hay tích trữ… Phải tin sâu nhân quả mới là con đường mưu sinh của người tại gia. Nếu muốn tu hành chân thật, bạn cần phải sống chánh mạng.

(Chánh mạng là gì)

Tuệ Tâm 2021.

4.2/5 - (5 bình chọn)