Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật

Tu Hành là gì? “Tu” có nghĩa là “sửa” và gồm ba phương diện: Tu tâm, tu thân và tu bổ, “Hành” nghĩa là “thực hành”. Như vậy, “Tu Hành” nghĩa là thực hành các phương pháp sửa đổi thân tâm: Sửa những cái xấu xa tồi tệ mục nát trở lại “Mỹ”, sửa cái tội ác tàn bạo trở thành “Thiện”.

Chữ “tu” có lẽ là một chữ đã có từ lâu lắm trong danh từ của người Trung Hoa và Việt Nam. Thế mà cho đến ngày nay còn không biết bao nhiêu người, cả trong giới Phật tử lẫn người ngoài còn quan niệm chữ “Tu” một cách sai lầm, chật hẹp, mập mờ… Ít ai hiểu được một cách đúng đắn, toàn diện chữ “Tu”. Người đứng ở khía cạnh này của chữ “Tu” công kích người đứng ở khía cạnh kia. Người cho mình tu như thế này là đúng, kẻ khác bảo như thế là sai. Người này chấp nhặt quan niệm thế này là phải, kẻ nọ chấp nhặt quan niệm trái ngược lại. Cuối cùng không ai biết đâu là phải, đâu là trái, đâu là chánh, đâu là tà, đâu là hay, đâu là dở.

• Vợ chồng con cái là duyên nhiều đời kiếp.
• Ý nghĩa chữ Hiếu trong Đạo Phật.
• Sát Na nghĩa là gì.
• Vị Phật đầu tiên là ai.
• Sắc tức thị không giảng giải.
• Quỷ là gì – HT Tuyên Hóa giảng
• Truyền thuyết về Áo Cà Sa của đức Phật.

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật

Những quan niệm sai lầm hay chật hẹp của người đời về chữ “Tu” không thể kể xiết được. Dưới đây chúng tôi chỉ xin nêu lên một số quan niệm sai lầm, hay chật hẹp thông thường nhất, cần đả phá mà thôi. Đại loại chúng ta thường nghe phát biểu những ý kiến sau đây:

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 1. Trong thời khoa học, văn minh và vật chất này mà tu cái gì? 

Người nói như thế là có ý nghĩ rằng: Chỉ trong thời đại dã man, lạc hậu người ta mới tu. Họ không ngờ rằng càng văn minh, người ta càng tu và càng tu người ta càng tiến bộ. Cũng có thể những người phát biểu ý kiến như trên, nghĩ lầm rằng thời đại này là thời đại chỉ để dành cho vật chất, là thời đại độc quyền của vật chất chứ tinh thần không có chỗ đứng nữa. Nhưng xét cho đúng, thì không có thời đại nào có thể gọi là văn minh mà không chú trọng đến tinh thần. Vật chất càng phát triển mạnh, thì tinh thần càng phải được đề cao. Việc này để giữ cán cân thăng bằng cho xã hội nhân loại. Bởi nếu không có sự cân bằng này thì xã hội sẽ rối loạn và sụp đổ. 

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 2. Già mới tu, chứ còn trẻ mà tu cái gì? 

Những người thốt ra câu nói này đã hiểu lầm chữ “Tu”. Họ xem nhà Chùa như một nhà dưỡng lão, dành riêng cho ông già, bà cả không còn đủ sức để vật lộn với đời, nhựa sống sắp héo khô, hay mùi đời đã nếm trải, chán chường rồi, không còn thấy có sinh thú nữa. Họ cho rằng tu hành là một cách an hưởng cảnh già trong khi chờ chết, chứ người trẻ trung ai lại đi tu. Còn hạng thanh niên thì phải tranh đấu với đời, để tận hưởng những lạc thú, chứ sao lại lo chuyện tu hành?

Họ không ngờ rằng, người già hay trẻ gì cũng cần phải tu. Và sự trẻ trung hăng hái cũng cần cho sự tu hành như cho bao nhiêu việc khác ở đời. Vả lại, chắc gì chúng ta còn có một tuổi già để tu hành? Có khi tử thần đã tàn nhẫn đến gõ cửa ngay khi chúng ta còn ở tuổi hoa niên!

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 3. Những người tật nguyền, bệnh hoạn, côi cút mới tu. Người khỏe khoắn lành mạnh, làm ăn được mà tu cái gì? 

Nói như thế là quan niệm rằng: Nhà chùa cũng giống như một bệnh viện, một dưỡng đường, một nhà thương điên hay một nhà tế bần để cho những kẻ bị đời sa thải. Và những người ấy vào chùa để nương nhờ tấm thân.

Họ không ngờ rằng tu cũng rất cần cho những người khỏe mạnh, có năng lực, có tài ba lỗi lạc. Tu không phải dành riêng cho hạng người tật nguyền, yếu đuối, côi cút… 

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 4. Tu là phải xuất gia như chư Tăng, ni. Người ở tại gia, vợ còn, con đủ mà tu cái gì?

Những người nói như thế là vì đã quan niệm một cách sai lầm rằng: Tu là nhiệm vụ của những người thoát trần, lìa tục. Tu là dành riêng cho những hạng Tăng, ni là những người chán đời, yếm thế.

Họ không hiểu rằng: Tu không phải chỉ có một hình thức là bỏ nhà đi ở chùa. Ngược lại, ở đâu cũng tu được. Dù bạn ở nhà hay công xưởng, cơ quan…ở đâu cũng đều cần phải tu.

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 5. Tu phải ở núi, ở non, ở am, ở cốc. Còn ở chùa cao, Phật lớn, ngay giữa thành thị, đâu có phải là chơn tu?

Người nói như thế, vì tưởng rằng tu là phải xa lánh đời, trốn đời. Hoặc cho rằng tu là không còn liên lạc gì với xã hội nữa. Tu như thế là đứng về phương diện tiêu cực, chỉ lo riêng phần mình. Chứ còn tu một cách tích cực, thì phải nhập thế, độ sanh, hoằng truyền chánh pháp. 

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 6. Tu là phải ép xác, ăn chay nằm đất, ăn ngọ, ngủ ngồi…v.v. Tu thế mới là chân tu? 

Nói như thế là hiểu nghĩa chữ tu một cách phiến diện và hình thức. Là lấy những hình tướng không quan trọng hay sai lạc mà cho là chính yếu. Phật đâu có dạy tu là phải ép xác? Chính ngài là người đầu tiên bài xích lối tu này nhất. Ăn chay như phái Đại thừa là một hình thức tu. Nhưng không ăn chay, như phái Tiểu thừa, đâu phải là không tu? Ăn ngọ thì tốt, nhưng không ăn ngọ cũng không phải là không tu được. Ngồi để tham thiền, niệm Phật thì mới quý. Còn như ngồi mà ngủ thì thà là nằm ngủ còn khỏe hơn. Luật của Phật đâu có cấm nằm và bắt ngủ ngồi? Nếu ngủ ngồi mà thành Phật được, thì hóa ra những kẻ ngủ gật đều thành Phật cả hay sao?

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 7. Có người nói: “Những người tuyệt cốc, chỉ ăn hoa quả, khoai, chuối mới là chân tu ?”

Nếu cho người chỉ ăn hoa quả là chơn tu, thì những người ăn cơm là không chơn tu hay sao? Thế thì đức Phật khi còn tại thế, mỗi ngày đều mang bình bát đi khất thực, làm sao thành Phật được? Và tất cả các đệ tử của Ngài, từ Tổ Ca Diếp trở xuống, có một vị nào cử cơm đâu? Vả lại xét cho cùng, ăn cơm hay ăn hoa quả cũng giống nhau cả. Vì lúa cũng là thực vật giống quả và thảo mộc. Cử một thứ quả này mà ăn một thứ quả khác, thì cũng chẳng khác gì nhau. Những người làm như hình thức trên, chẳng qua vì thiếu học, không biết nên tu như thế nào. Hoặc họ có tánh lập dị, muốn cho những kẻ hiếu kỳ chú ý nên mới làm như vậy. 

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 8. Có người nói: “Tu như ông đạo ớt, đạo sả… kia mới thật là chân tu, vì chỉ độ ớt, ăn muối tiêu, muối sả… Chứ tu gì mà còn ăn đồ ngon bổ?” 

Những người nói như thế, cũng như những người tu như thế, rõ ràng là không hiểu gì về chữ “Tu” hết. Nếu ăn ớt chẳng hạn là chơn tu, thì những con chim con sáo, chim nhồng chắc đã thành Phật cả rồi. 

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 9. Có người nói: “Tu sao còn đau, còn uống thuốc?” 

Nói như thế là hiểu lầm đạo Phật với đạo Tiên. Người tu theo đạo Tiên thường phô trương rằng họ có phép thuật trường sanh. Họ dùng sức nội công, luyện thần khí làm cho thân không già, không bệnh. Những điều ấy chúng ta nghe cho biết vậy, chứ chưa có thể chứng thực được.

Nhưng theo giáo lý đạo Phật thì thân này là giả tạm, vô thường, chỉ tạm dùng trong một thời gian để tu hành. Cũng như chiếc thuyền tạm dùng để đưa người qua sông, rốt cuộc rồi cũng phải hư hoại. Mọi sinh vật trên đời đều phải tuân theo luật vô thường: Sinh, lão, bệnh, tử. Chính xác thân của đức Phật cũng không vượt ra ngoài bốn trạng thái ấy. Phật còn thế huống chi là những người thường như chúng ta?

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 10. Những người đi khất thực, đầu không đội nón, che dù, chân không đi giày dép, không ngồi ghế, chẳng nằm ván…v.v, mới thật là chân tu. 

Về việc tu hành, Phật chế có đến 84.000 pháp môn. Trong đó khất thực chỉ là một trong các hạnh tu. Nếu chỉ có hành khất là chân tu, thì vô số pháp môn khác không phải là chân tu hay sao? Còn che dù, đội nón, mang giày, guốc, ngồi ghế nằm ván, Phật đâu có ngăn cấm? Trong 10 giới Sa di, hai trăm năm mươi giới Tỳ kheo, năm mươi tám giới Bồ tát, không có một giới nào Phật cấm che dù, đội nón, mang guốc, ngồi ghế và nằm ván cả. Chỉ trừ khi vào Phật điện hay nghe pháp mới phải vậy mà thôi. 

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 11. Ngoài ra còn có một số người hẹp hòi, chấp chặt pháp môn của mình tu là đúng. Họ cho rằng bao nhiêu pháp môn của người khác là sai.

Người tu pháp môn tịnh độ, họ cho chỉ có mình là theo đúng chánh pháp. Họ chấp cứng rằng chỉ tu như thế mới thành Phật được. Họ cho rằng những người tu theo bao nhiêu pháp môn khác đều là lạc đường, là không phải tu. Người trì giới cho rằng trì giới mới là tu, còn các pháp môn khác đều không có hiệu quả. Người tu thiền chỉ cho có tu thiền mới chứng được Phật quả, còn bao nhiêu pháp môn khác đều vô bổ, chẳng đưa đến đâu cả. Người tu theo hạnh Bồ tát làm việc lợi tha, từ thiện xã hội,…v.v, cho như thế mới là tu, và bài xích các lối tu khác.

Các quan niệm, thái độ trên đều là hiểu phiến diện hẹp hòi. Tất cả đều vì chưa hiểu rốt ráo toàn diện chữ “Tu”. Tình trạng này, trong Nhiếp Đại Thừa luận có thí dụ: Như người mù rờ voi, rờ được phần nào thì cho phần ấy là con voi. Nếu tu chỉ có một pháp môn như họ chấp, thì đức Phật nói Tam tạng kinh điển, Ngũ thừa Phật giáo và 84.000 pháp môn để làm gì? 

Những hiểu lầm về Tu Hành trong Đạo Phật: 12. Cuối cùng, có người cho rằng tu sẽ làm cho con người nhu nhược, dễ bị người lấn áp, bóc lột. Nếu tất cả dân chúng trong nước đều tu, thì nước sẽ mất. 

Nói như thế thì quan niệm người tu hành chẳng khác gì một cục đất, mặc tình cho ai muốn lăn đi đâu thì lăn, bóp méo vo tròn như thế nào cũng được. Thật ra, tu đâu có phải là khiếp nhược, đầu hàng, yếu đuối. Trái lại, người tu là hùng lực, là dõng mãnh, là tin tấn, không sợ đau, không sợ chết, không sợ hy sinh.

Đức Phật Thích Ca đã dám rũ bỏ tất cả để theo chí nguyện của mình, xuất gia tìm đạo. Ngài trải bao gian khổ, vượt bao trở ngại để tu trì. Ngài đâu có nhu nhược, có bị ai lấn át được đâu? Đời Lý, đời Trần, toàn dân ta đều theo Phật giáo. Nhưng thời ấy có phải là thời đại yếu hèn đâu? Nước Nhật Bản ngày nay phần lớn dân chúng là Phật tử. Thế nhưng họ lại là một nước đứng trong hàng ngũ những nước hùng cường nhất thế giới. 

Tóm lại, tất cả các quan niệm sai lầm hay chật hẹp nói trên, đều do ở chỗ chưa rõ biết một cách đầy đủ, chính xác toàn diện chữ “Tu”.

 “Tu Hành” nghĩa là gì

“Tu” là một tiếng nguồn gốc chữ Hán, dịch nghĩa thông thường là “Sửa”. “Tu” có ba phương diện: Tu tâm, tu thân và tu bổ. Nghĩa là sửa tâm cho tốt, sửa thân cho đẹp và sửa nhà cửa ruộng vườn… vv, cho được thạnh lợi. Nghĩa chữ “Tu” rất rộng, có thể áp dụng cả về phương diện vật chất lẫn tinh thần. Có thể áp dụng cho cá nhân lẫn đoàn thể, thông thường lẫn chuyên môn. Đã nói là “Sửa” thì bất luận những cái gì xấu xa hư dở đều phải sửa. Mà ở đời có cái gì là hoàn toàn, không hư không dở? Nhất là đối với bản thân, mỗi chúng ta có biết bao nhiêu điều xấu xa hèn dở, cần phải sửa: 

*Sửa cái dở thành hay: Như bỏ cờ bạc, rượu trà, đàng điếm, phóng túng, trở lại lo cho gia đình, xã hội là tu. 

*Sửa cái xấu trở lại cái tốt: Như bỏ sát nhân hại vật, trộm cướp, xéo xắt, cân non, đong thiếu, lấy thừa… dâm loạn, nói dối (nói những lời hung dữ, hỗn ẩu, nói cộc cằn thô tục, nói thêm bớt, nói đâm thọc, thèo lẻo, dua nịnh…) trở lại nhân từ, lễ nghĩa, ngay thẳng, chân thật, bố thí, giúp người, là tu.

*

*Sửa tà theo chánh: Như bỏ mê tín, dị đoan, xin xăm, bói quẻ, đốt giấy tiền vàng mã, lên đồng, xuống bóng…Trở về chánh đạo là tu. 

*Sửa quấy trở lại phải: Như bỏ ngỗ nghịch với bề trên, bất hiếu với cha mẹ, dâm nộ, hung ác…Trở lại thuận hòa, hiếu đạo…vv, là tu. 

*Sửa vọng thành chân : Như bỏ tánh xảo quyệt, dối trá, lường gạt trở lại chân thật, trung chính là tu.

*Sửa vọng thức thành Bốn trí: Như nhận thấy được vì tám món vọng thức mà chúng sinh phải trầm luân mê muội, và chư Phật được tự tại giải thoát là do chuyển tám thức ấy thành Bốn trí. Nay chúng ta cũng noi theo Phật, chuyển vọng thức thành trí tuệ: Sửa thức thứ tám trở lại Đại viên cảnh trí. Sửa thức thứ bảy trở lại Bình đẳng tánh trí. Sửa thức thứ sáu thành Diệu quán sát trí. Sửa năm thức trước trở lại Thành sở tác trí. Như thế gọi là tu. 

*Sửa phiền não thành Bồ đề: Như bỏ tham lam, sân hận, si mê, tật đố, thất tình, lục dục trở lại thành Bồ đề thanh tịnh, là tu. 

*Sửa sanh tử trở lại Niết bàn: Như ngược dòng sông mê sanh tử luân hồi về nguồn Niết bàn tịch tịnh, là tu.

*

*Sửa triền phược trở lại thành giải thoát tự tại: Như bỏ cảnh hồng trần hệ lụy, bước lên đường giải thoát. Tự tại như Thái tử Tất Đạt Đa, là tu. 

*Sửa phàm thành Thánh: Như bỏ tư tưởng, hành vi và tánh tình ô nhiễm của phàm phu, trở lại trong sạch như thánh hiền, là tu. 

*Sửa chúng sanh thành Phật: Như chuyển cái tánh vô thường, chấp ngã, bất tịnh, phiền não thành ra bốn đức Niết bàn: Thường, Lạc, Ngã, Tịnh, là tu. 

Tóm lại, tu là sửa cái hư vọng dối trá trở lại “Chân”, sửa những cái xấu xa tồi tệ mục nát trở lại “Mỹ”, sửa cái tội ác tàn bạo trở thành “Thiện”. Tu không có cầu kỳ và rất thực tế như vậy. Cho nên ở thời đại nào, xứ sở nào, hạng người nào cũng nên tu!

( Theo Bản Đồ Tu Phật – Hòa Thượng Thích Thiện Hoa)

Tuệ Tâm 2022.