Niệm cuối cùng quyết định vãng sanh – Có thật như thế không?

“Niệm cuối cùng quyết định vãng sanh” là một quan điểm vô cùng sai lầm, không đúng với giáo lý Tịnh Độ và trái ngược hoàn với bản hoài của Phật! Nó khiến vô số người niệm Phật cầu vãng sanh hoang mang, khởi nghi nan, rồi tự mình chướng ngại đường vãng sanh của chính mình. Thật vô cùng đau xót!

Người niệm Phật cần phải biết rằng: Việc quyết định vãng sanh nằm ở chỗ: “Bạn có tin nhận nguyện lực cứu độ bình đẳng vô điều kiện của đức Phật A Đà, có phát nguyện vãng sanh rồi xưng danh hiệu của Ngài hay không, chứ không nằm ở niệm cuối cùng trước khi chết.” 

Niệm cuối cùng quyết định vãng sanh – Có thật như thế không?

Tổ Ngẫu Ích nói: “Được vãng sanh cùng chăng do tín nguyện có hay không. Phẩm vị cao thấp do sức hành trì sâu hay cạn”. Trong pháp quán thứ 9, kinh Quán Vô Lượng Thọ, đức Phật Thích Ca dạy rằng:” Ánh hào quang của đức Phật A Di Đà soi khắp các cõi ở mười phương, thâu nhiếp tất cả chúng sanh niệm Phật.” Ánh hào quang của Phật A Di Đà luôn thâu nhiếp, bảo vệ người niệm Phật cho đến lúc lâm chung. Việc này là để đảm bảo việc vãng sanh được thành tựu. Nếu niệm cuối cùng quyết định vãng sanh thì ánh háo quang này thâu nhiếp chúng sanh niệm phật còn có ý nghĩa gì?

Nếu như bảo rằng: “Đối với những người niệm Phật, niệm cuối cùng trước khi chết phải là A Di Đà Phật thì mới được vãng sanh”, thì cả đời người ta niệm Phật không có tác dụng gì cả hay sao? Nếu điều đó là đúng thì hằng ngày ta niệm Phật để làm gì, để đến lúc lâm chung mới niệm có phải tốt hơn không?

Và nếu điều đó là đúng thì trên là Phật Thích ca, Phật A Di Đà, dưới là chư Tổ sư đều phạm vọng ngữ cả. Tại vì sao? Tại vì các ngài chỉ dạy chúng tín nguyện niệm Phật cầu vãng sanh. Nương nơi Phật lực và nguyện lực của Phật A Di Đà là được Vãng sanh về Cực Lạc, các ngài không hề dạy về niệm cuối cùng này!

Lại nữa, niệm cuối trước lúc chết là niệm vào thời điểm nào? Vì chết là một tiến trình duyên sinh vô cùng phức tạp, không phải cứ tắt hơi là chết như hầu hết phàm phu chúng ta đang lầm tưởng.

*

Để bác phá luận điểm này, ta sẽ phải xét trên hai khía cạnh cốt lõi:

• Thứ nhất: Câu nói này có y cứ ở đâu nơi Tịnh Độ Tam Kinh, y cứ ở đâu nơi Kinh Niệm Phật Ba La mật và y cứ ở đâu nơi trước tác của chư Tổ?
• Thứ hai: Niệm cuối trước lúc chết là niệm vào thời điểm nào? Vì chết là một tiến trình duyên sinh vô cùng phức tạp. Không phải cứ tắt hơi là chết như hầu hết phàm phu chúng ta đang lầm tưởng.

“Niệm cuối cùng quyết định vãng sanh”  –  Y cứ ở nơi Kinh nào của Phật?

Chúng ta hãy xem “niệm cuối cùng quyết định vãng sanh có được y cứ nơi kinh nào hay không?

1. Kinh Vô Lượng Thọ

Kinh Vô Lượng Thọ có nội dung chủ yếu nói về 48 đại nguyện của đức Phật A Di Đà, trong đó, trọng yếu nhất là nguyện thứ 18. Đức Phật A Di Đà nguyện rằng: “Giả sử khi tôi thành Phật, chúng sanh ở mười phương chí tâm tin ưa muốn sanh về nước tôi nhẫn đến mười niệm, nếu không được sanh thì tôi chẳng lấy ngôi chánh giác.”

Rõ ràng, Ngài chỉ yêu cầu chúng ta một việc vô cùng đơn giản: “Chí tâm tin ưa, xưng danh hiệu tôi cho đến 10 niệm” là được vãng sanh. Ngài nào có bảo niệm cuối cùng trước khi chết quyết định vãng sanh đâu?

2. Kinh Quán Vô Lượng Thọ

Kinh Quán Vô Lượng nói về 16 pháp quán và một pháp tu phước để vãng sanh, tức là Tịnh Nghiệp Tam Phước. Điểm cốt lõi của kinh này là phần phó chúc danh hiệu, đức Phật Thích Ca dặn ngài A Nan: “Này A Nan! Ông nên ghi nhớ lời này, thọ trì lời này chính là thọ trì danh hiệu Phật Vô Lượng Thọ. Trong Quán Kinh Tứ Thiếp Sớ,  Tổ Thiện Đạo giải thích đoạn kinh văn này là:” Bổn nguyện của đức Bổn Sư là muốn chúng ra nhất hướng chuyên xưng danh hiệu Phật A Di Đà. 

Cũng trong Hạ Phẩm Hạ Sanh của kinh này, kẻ tạo tội nặng như ngũ nghịch thập ác, nhờ được thiện tri thức dạy cho niệm Phật. Họ do bị cận tử nghiệp bức bách, đau đớn, khổ sở. Do không bấu víu được vào đâu liền tin nhận rồi xưng 10 niệm Nam mô A Di Đà Phật, nhờ đó liền được vãng sanh. Nếu không có tín nguyện dẫn dắt, hạng phàm phu cực ác này làm sao khởi được tâm niệm Phật?

3. Kinh A Di Đà

Trong Kinh A Di Đà, sau khi mô tả y báo và chánh báo của cõi Cực Lạc, đức Phật Thích Ca dạy rằng: “Này Xá-lợi-phất, nếu có hàng thiện nam thiện nữ nào nghe nói về Phật A Di Ðà rồi chấp trì danh hiệu Ngài, hoặc một ngày, hai ngày, ba ngày, bốn ngày, năm ngày, sáu ngày, bảy ngày, nhất tâm bất loạn. Người ấy khi lâm chung thấy Phật A Di Ðà cùng các Thánh chúng hiện ra trước mặt. Khi chết người ấy tâm không điên đảo, liền được vãng sanh về thế giới Cực Lạc của Phật A Di Ðà. 

Tổ Thiện Đạo giải thích: “Chấp trì danh hiệu nghĩa là tin sâu bản nguyện của Phật A Di Đà, phát nguyện rồi chuyên xưng danh hiệu Nam mô A Di Đà Phật.” “Nhất tâm bất loạn nghĩa là Chuyên lại càng chuyên.” Như thế liền được vãng sanh. Phật đâu có nói niệm cuối cùng quyết định vãng sanh đâu? 

4. Kinh Niệm Phật Ba La Mật

Kinh Niệm Phật Ba La Mật có nội dung giải thích về nội hàm của sáu chữ Nam mô A Di Đà Phật. Trong kinh này đức Phật Thích Ca bảo Diệu Nguyệt cư sĩ:

“Nếu có thiện nam tử, thiện nữ nhân nào có đủ lòng tin, thì chỉ cần chuyên nhất xưng niệm danh hiệu: Nam Mô A Di Đà Phật, suốt cả sáu thời trong ngày và giữ trọn đời không thay đổi, thì hiện tiền chiêu cảm được Y Báo và Chánh Báo của Phật A Di Đà ở cõi Cực Lạc. Lúc lâm chung cố giữ sao cho được mười niệm nối liền nhau, lập tức vào Phổ Đẳng Tam Muội của Đức Phật A Di Đà, được Phật tiếp dẫn về Tịnh Độ Tây Phương, vĩnh viễn xa lìa các đường ác, không còn sanh tử luân hồi..Đó gọi là quả vị Bất Thối Chuyển.”

Điều này có nghĩa là gì? Có nghĩa là khi bạn chuyên xưng danh hiệu Phật thì y báo và chánh báo của bạn đã được thành tựu. ĐÂY GỌI LÀ ĐỊNH NGHIỆP VÃNG SANH. Mà đã là Định Nghiệp thì không thế lực nào can thiệp được. Ngay cả Phật cũng không can thiệp được thì lý do gì mà niệm cuối cùng không niệm Phật lại không được vãng sanh?

“Niệm cuối cùng quyết định vãng sanh”  –  Y cứ ở nơi luận nào của Tổ?

Tổ Ngẫu Ích bảo: “Được vãng sanh cùng chăng do tín nguyện có hay không, phẩm vị cao thấp do sức trì danh sâu hay cạn.”. Còn Tổ Thiện Đạo, là hóa thân của đức Phật A Di Đà, trong Pháp sự tán và quán niệm pháp môn, ngài bảo rằng: “Chúng sanh thuần nhất chuyên xưng danh hiệu, trên thì 1 đời, dưới đến 10 niệm, không ai không được vãng sanh.” Ngài lại bảo: “Chúng sanh thuần nhất chuyên xưng danh hiệu cầu vãng sanh, gọi là bình sanh nghiệp thành, nghĩa là nghiệp vãng sanh đã thành tựu, không đợi đến lúc lâm chung” 

Tổ Thiện Đạo bảo rằng: Người niệm Phật có hai loại căn cơ: Căn cơ bình thời và căn cơ lúc lâm chung.

Nếu là căn cơ bình thời thì việc quyết định vãng sanh phải căn cứ vào lúc bình thời: Người ấy có phát nguyện vãng sanh và niệm Phật thường xuyên hay không, có tạp tu hay không. Nếu như mà người ấy chỉ niệm Phật cầu vãng sanh, không có tạp tu thì cho dù người ấy chết dưới bất kỳ hình thức nào, dù bệnh nặng hay tai nạn chết bất đắc kỳ tử đi, trước lúc chết không niệm được câu phật hiệu nào hay không để lại thoại tướng gì đi chăng nữa, vẫn chắc chắn được vãng sanh.

Bởi lúc bình thời phát nguyện niệm Phật cầu vãng sanh thì như Tổ Thiện Đạo dạy, nghiệp vãng sanh đã thành tựu. Đây là định nghiệp và không có bất kỳ thế lực nào có thể can thiệp được. Cũng như người tạo tội cực nặng, nghiệp địa ngục thành tựu, dù đang sống nhưng một phần thần thức đã thọ tội trong địa ngục, cho nên chết đi liền hóa sanh vào địa ngục ngay lập tức.

*

Còn như người ấy tạp tu, tức không tin sâu nguyện lực của Phật thì vô cùng khó được vãng sanh. Chuyện khởi được niệm cuối cùng là niệm Phật vô cùng hi hữu, trong hàng triệu người niệm Phật may lắm được 1 đến 2 người là cùng. 

Nếu là căn cơ lúc lâm chung, tức là người lúc lâm chung mới biết đến pháp niệm Phật. Thì ngay cả lúc này cũng phải do nơi tín nguyện mà phát khởi nên việc niệm danh hiệu Phật. Do biệt nghiệp và tính cường liệt của cận tử nghiệp, lúc này người ấy chỉ cần niệm được 1 niệm hay 3 niệm 10 niệm cũng được vãng sanh. Nhưng nếu người lâm chung không có tín nguyện thì sáu chữ hồng danh Nam mô A Di Đà Phật làm sao có thể phát khởi được? Mà không phát khởi ra được thì đào ở đâu ra được niệm cuối cùng để được vãng sanh?

*

Trong Tây phương xác chỉ, giác minh diệu hạnh bồ tát dạy: “Cõi ta bà này hễ có một người phát nguyện vãng sanh thì nơi ao thất bảo liền mọc lên một nụ hoa sen”

Hòa Thượng Tuyên Hóa bảo: “Khi chúng ta niệm “Nam mô A Di Ðà Phật”, thì trong nước Bát công đức của ao thất bảo nơi thế giới Cực Lạc phương Tây sẽ mọc lên một hoa sen. Niệm Phật càng nhiều thêm thì hoa sen càng lớn dần, nhưng vẫn chưa nở. Ðợi đến lúc chúng ta mạng chung thì đương nhiên chúng ta sẽ sanh vào trong hoa sen ở thế giới Cực Lạc.”

Và có lẽ thì đã nhìn thấy kiến giải sai lầm về niệm cuối cùng quyết định vãng sanh, cho nên khi giảng kinh A Di Đà, Thượng Nhân dạy như thế này:

“Người ấy khi lâm chung, người ấy chờ đến khi chết, Ðức Phật A Di Ðà cùng các Thánh chúng hiện ra trước mặt. Bấy giờ Ðức Phật, Bồ-tát Quán Thế Âm, Ðại Thế Chí, Thanh tịnh đại hải chúng Bồ-tát cùng đến và đều đưa tay rước người ấy về thế giới Cực Lạc. Dù có muốn rút lui cũng không thể được. Người ấy khi lâm chung tâm không điên đảo, liền được vãng sanh về thế giới Cực Lạc của Phật A Di Ðà. Bấy giờ tâm của người ấy dù có tư tưởng điên đảo, cũng không thể nói: “Tôi không muốn đi, nơi đó không có ý nghĩa gì.” Người ấy không thể cự tuyệt lời mời gọi của Phật A Di Ðà, tức khắc vãng sanh về thế giới Cực Lạc. 

Niệm cuối cùng quyết định vãng sanh là niệm vào lúc nào?

Thế gian thấy người ta tắt hơi, không còn thở nữa thì cho là chết. Chúng ta đều không biết rằng: Chết là một tiến trình, và chuyện tắt hơi không còn thở chỉ là việc đầu tiên của tiến trình chết. Tiến trình chết hay còn gọi là cận tử nghiệp, gồm hai giai đoạn:

• Giai đoạn phân rã của Tứ Đại, tức là sự phân ra của Thân
• Giai đoạn phân rã của Tâm.

Về sự phân rã của Thân: Giai đoạn này, theo Mật giáo bao gồm bốn sự phân rã của Tứ Đại, gồm có:

1. Sự phân  rã của Địa Đại.
2. Sự phân rã của Thủy Đại
3. Sự Phân rã của Hỏa Đại
4. Sự phân rã của Phong Đại.

Trong cái sự đau đớn khủng khiếp của sự phân rã này, nếu chẳng có Phật A Di Đà cùng thánh chúng hiện ra, khiến bạn được chánh niệm, thì bạn không thể nào làm được hay nói được điều gì cả. Vì sao? Vì nó quá kinh khủng!

*

Về tiến trình chết này, nếu bạn muốn tìm hiểu kỹ hơn thì hãy xem lại bài: Chết là gì . Bạn truy cập đọc sẽ nắm rõ hơn. Ở đây tôi chỉ sơ lược để cho bạn thấy rằng: Niệm cuối cùng trước khi chết quyết định vãng sanh là không có ý nghĩa gì, vì sao, vì nó mơ hồ và bạn chẳng thể xác định được cuối cùng là thời điểm nào.

Nếu bảo đấy là niệm trước lúc cận tử nghiệp xảy ra thì rõ ràng đó chưa phải là niệm cuối, bởi từ khi cận tử nghiệp cho đến khi xảy ra sự phân rã của tâm thức bên trong, tức là khi chết hẳn, đang còn một thời gian khá dài nữa. Và trong thời gian này tâm ta sẽ khởi vô biên vọng niệm.

Còn nếu bảo là niệm cuối cùng xảy ra trong lúc cận tử nghiệp thì đây là điều không tưởng, bởi cận tử nghiệp kinh khủng như thế, thân đau đớn và tâm thì mơ hồ tán loạn, như thế làm sao mà chúng ta niệm Phật được?

Cho nên niệm cuối cùng quyết định vãng sanh y cứ nơi kinh sách không đúng, y cứ lời dạy của chư Tổ không đúng và y cứ nơi trạng thái Cận tử nghiệp cũng không thể nào xảy ra được. Vì vậy mong bạn chớ có tin mà tự đoạn đường về cực lạc của chính mình! Hãy nhớ lời Tổ Thiện Đạo dạy: Vững tín nguyện mà nhất hướng chuyên xưng danh hiệu Nam mô A Di Đà Phật. Đừng tạp tu thêm bất cứ môn gì thì gọi là Chánh Hạnh, là chắc chắn được vãng sanh!

Tuệ Tâm 2024.